Chemia - Matura Maj 2023, Poziom rozszerzony (Formuła 2023) suma elektronów, neutronów i protonów w atomie jednego z izotopów pierwiastka X jest równa 114, a liczba nukleonów jest równa 79. Napisz fragment konfiguracji elektronowej atomu A (w stanie podstawowym) opisujący rozmieszczenie elektronów walencyjnych na podpowłokach.1 Matura Maj 2022, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015, Zadanie 1. (3 pkt) Z dwóch pierwiastków, które umownie oznaczono literami X i E, powstają wodorki o wzorach XH3 i EH3. Atomy każdego z tych pierwiastków mają tyle elektronów niewalencyjnych, ile wynosi liczba nukleonów w atomie izotopu 1428Si . W stanie podstawowym atomy pierwiastka E mają większą liczbę elektronów niesparowanych niż atomy pierwiastka X. Uzupełnij poniższą tabelę. Wpisz symbole pierwiastków X i E, symbol bloku konfiguracyjnego, do którego należy każdy z pierwiastków, oraz ich maksymalne stopnie utlenienia. Symbol pierwiastka Symbol bloku Maksymalny stopień utlenienia pierwiastek X pierwiastek E Napisz fragment konfiguracji elektronowej atomu w stanie podstawowym pierwiastka E opisujący rozmieszczenie elektronów walencyjnych na podpowłokach – zastosuj schemat klatkowy. Pod schematem napisz numer powłoki i symbole podpowłok. II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony 2. Struktura atomu – jądro i elektrony. Zdający: 1) określa liczbę cząstek elementarnych w atomie oraz skład jądra atomowego, na podstawie zapisu 𝑍𝐴𝐸; 2) stosuje zasady rozmieszczania elektronów na orbitalach w atomach pierwiastków wieloelektronowych; 4) określa przynależność pierwiastków do bloków konfiguracyjnych: s, p i d układu okresowego (konfiguracje elektronów walencyjnych); 5) wskazuje na związek pomiędzy budową atomu a położeniem pierwiastka w układzie okresowym. 6. Reakcje utleniania i redukcji. Zdający: 4) przewiduje typowe stopnie utlenienia pierwiastków na podstawie konfiguracji elektronowej ich atomów. Zasady oceniania 2 pkt – poprawne wypełnienie dwóch wierszy tabeli – podanie w odpowiedniej kolejności symboli pierwiastków X i E oraz dla każdego z nich: symbolu bloku konfiguracyjnego i maksymalnego stopnia utlenienia. 1 pkt – poprawne wypełnienie jednego wiersza tabeli – podanie symbolu pierwiastka, symbolu bloku konfiguracyjnego i maksymalnego stopnia utlenienia. 0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższych kryteriów albo brak odpowiedzi. Rozwiązanie Symbol pierwiastka Symbol bloku Maksymalny stopień utlenienia pierwiastek X Ga p III ALBO +III ALBO 3 ALBO +3 pierwiastek E As p V ALBO +V ALBO 5 ALBO +5 Odpowiedz proponowana przez zespół Symbol pierwiastka Symbol bloku Maksymalny stopień utlenienia pierwiastek X Ga p +III pierwiastek E As p +V I. Wykorzystanie i tworzenie informacji. II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony 2. Struktura atomu – jądro i elektrony. Zdający: 2) stosuje zasady rozmieszczania elektronów na orbitalach w atomach pierwiastków wieloelektronowych; 3) zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 36 […], uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach (zapisy konfiguracji: […] schematy klatkowe). Zasady oceniania 1 pkt – poprawne napisanie fragmentu konfiguracji elektronowej opisującego rozmieszczenie elektronów walencyjnych (schemat klatkowy) atomu w stanie podstawowym arsenu z uwzględnieniem numeru powłoki i symboli podpowłok. 0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi. Rozwiązanie Uwaga: Elektrony niesparowane muszą mieć zgodny spin. Odpowiedz proponowana przez zespół 2 Matura Maj 2022, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015, Zadanie 2. (1 pkt) W poniższej tabeli podano wartości promieni atomowych r1, r2, r3 i r4 atomów czterech pierwiastków. r1 r2 r3 r4 promień atomu, pm Na podstawie: Sienko, Plane, Chemia. Podstawy i zastosowania, Warszawa 1996. Uzupełnij poniższą tabelę. Na podstawie zmienności promieni atomów w grupach i okresach przyporządkuj wymienionym pierwiastkom wartości promieni atomowych ich atomów. Nazwa pierwiastka Promień atomu, pm siarka 102 chlor potas wapń I. Wykorzystanie i tworzenie informacji. II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony 8. Niemetale. Zdający: 1) opisuje podobieństwa we właściwościach pierwiastków w grupach układu okresowego i zmienność właściwości w okresach […]. Zasady oceniania 1 pkt – poprawne uzupełnienie tabeli. 0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi. Rozwiązanie Nazwa pierwiastka Promień atomu, pm siarka 102 chlor 99 potas 196 wapń 174 Odpowiedz proponowana przez zespół Nazwa pierwiastka Promień atomu, pm siarka 102 chlor 99 potas 196 wapń 174 3 Matura Maj 2022, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015, Zadanie 3. (3 pkt) Bor tworzy z chlorem związek o wzorze BCl3, występujący w postaci płaskich trójkątnych cząsteczek. Te cząsteczki mogą łączyć się z innymi drobinami zawierającymi wolne pary elektronowe. Chlorek boru reaguje z wodą i podczas tej reakcji tworzą się H3BO3 (kwas ortoborowy) oraz HCl. Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2004. Narysuj wzór elektronowy chlorku boru. Uwzględnij wolne pary elektronowe. Spośród wymienionych drobin: Cl– NH+4 CH4 NH3 wybierz te, które mogą łączyć się z chlorkiem boru, i napisz ich wzory. Wyjaśnij, dlaczego cząsteczki chlorku boru mają zdolność do tworzenia wiązań z tymi drobinami. Odwołaj się do struktury elektronowej cząsteczek chlorku boru. Z chlorkiem boru mogą łączyć się: Cząsteczki chlorku boru mają zdolność do tworzenia wiązań z wybranymi drobinami, ponieważ Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji chlorku boru z wodą. II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony 3. Wiązania chemiczne. Zdający: 3) zapisuje wzory elektronowe typowych cząsteczek związków kowalencyjnych […]. Zasady oceniania 1 pkt – poprawne narysowanie wzoru elektronowego (kreskowego lub kropkowego) chlorku boru z uwzględnieniem wolnych par elektronowych. 0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi. Rozwiązanie Uwaga: Geometria cząsteczki nie podlega ocenie. Odpowiedz proponowana przez zespół I. Wykorzystanie i tworzenie informacji. II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. III etap edukacyjny 2. Wewnętrzna budowa materii. Zdający: 8) […] opisuje powstawanie wiązań atomowych (kowalencyjnych) […]. IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony 3. Wiązania chemiczne. Zdający: 1) przedstawia sposób, w jaki pierwiastki bloku s i p osiągają trwałe konfiguracje elektronowe […]; 3) zapisuje wzory elektronowe typowych cząsteczek związków kowalencyjnych i jonów, z uwzględnieniem wiązań koordynacyjnych […]. Zasady oceniania 1 pkt – poprawny wybór i napisanie wzorów wszystkich drobin, które mogą się łączyć z chlorkiem boru, oraz poprawne wyjaśnienie odwołujące się do budowy cząsteczki chlorku boru. 0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi. Przykładowe rozwiązania Z chlorkiem boru mogą łączyć się: Cl–, NH3 Cząsteczki chlorku boru mają zdolność do tworzenia wiązań z wybranymi drobinami, ponieważ: atom boru ma deficyt elektronowy ALBO lukę elektronową. ALBO atom boru nie osiągnął oktetu elektronowego. ALBO atom boru (w cząsteczce chlorku boru) ma sześć elektronów. ALBO atom boru (w cząsteczce chlorku boru) może być akceptorem pary elektronowej. Uwaga: Błędne przepisanie wzoru poprawnie wybranej drobiny należy ocenić na 0 pkt. Odpowiedź: „BCl3 jest kwasem Lewisa”, która pośrednio odnosi się do budowy cząsteczki chlorku boru, należy uznać za poprawną. Odpowiedź: „BCl3 może tworzyć wiązanie koordynacyjne” jest niewystarczająca. Odpowiedz proponowana przez zespół Cl– NH3 Atom boru posiada lukę elektronową (sekstet), więc cząsteczka BCl3 może być akceptorem pary elektronowej pochodzącej od donora w celu osiągnięcia oktetu elektronowego. I. Wykorzystanie i tworzenie informacji. II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony 5. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wodnych. Zdający: 7) pisze równania reakcji: […] hydrolizy soli w formie cząsteczkowej […]. Zasady oceniania 1 pkt – poprawne napisanie w formie cząsteczkowej równania reakcji. 0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi. Rozwiązanie BCl3 + 3H2O → H3BO3 + 3HCl ALBO BCl3 + 3H2O → B(OH)3 + 3HCl Odpowiedz proponowana przez zespół BCl3 + 3H2O → H3BO3 + 3HCl 4 Matura Maj 2022, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015, Zadanie 4. (2 pkt) Gaz syntezowy, czyli mieszanina CO i H2, jest otrzymywany w przemyśle różnymi metodami. Niżej podano równania dwóch reakcji, w których powstaje taka mieszanina. I CH4 + CO2 → 2CO + 2H2 ΔH0 Na poniższym wykresie przedstawiono zależność stopnia przemiany metanu od temperatury dla dwóch różnych wartości ciśnienia dla jednej z tych reakcji. Stopień przemiany metanu jest miarą wydajności reakcji – im większy stopień przemiany, tym większa wydajność reakcji. Na podstawie: M. Pańczyk, T. Borowiecki, Otrzymywanie i zastosowanie gazu syntezowego, Lublin 2013. Napisz numer reakcji (I albo II), do której odnosi się powyższy wykres stopnia przemiany metanu. Odpowiedź uzasadnij – uwzględnij efekt energetyczny reakcji. Numer reakcji: …………………………………………….. Uzasadnienie: Uzupełnij zdanie o wpływie ciśnienia na stopień przemiany metanu – wybierz i zaznacz jedną odpowiedź spośród podanych w nawiasie. Wyjaśnij przedstawioną na wykresie zależność stopnia przemiany metanu od ciśnienia. W stałej temperaturze wzrost ciśnienia skutkuje (wzrostem / spadkiem) stopnia przemiany metanu. Wyjaśnienie: I. Wykorzystanie i tworzenie informacji. IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony 4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdający: 3) stosuje pojęcia egzoenergetyczny, endoenergetyczny […] do opisu efektów energetycznych przemian; 4) interpretuje zapis ΔH 0 do określenia efektu energetycznego reakcji; 7) stosuje regułę przekory do jakościowego określenia wpływu zmian temperatury […] na układ pozostający w stanie równowagi dynamicznej. Zasady oceniania 1 pkt – poprawne napisanie numeru reakcji i poprawne uzasadnienie uwzględniające efekt energetyczny reakcji. 0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi. Przykładowe rozwiązania Numer reakcji: II Uzasadnienie, np.: Wydajność reakcji jest tym wyższa, im wyższa jest temperatura, co oznacza, że reakcja jest endotermiczna. ALBO Wydajność reakcji rośnie wraz ze wzrostem temperatury, co oznacza, że ΔH > 0. ALBO Ze wzrostem temperatury rośnie stopień przemiany metanu, co oznacza, że ΔH > 0. Odpowiedz proponowana przez zespół II W przypadku reakcji endoenergetycznych (zmiana entalpii większa od zera), wzrost temperatury prowadzi do zwiększenia wydajności reakcji – na wykresie obserwujemy wzrost stopnia stopnia przemiany metanu. II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony 4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdający: 7) stosuje regułę przekory do jakościowego określenia wpływu zmian […] ciśnienia na układ pozostający w stanie równowagi dynamicznej. Zasady oceniania 1 pkt – poprawne uzupełnienie zdania i poprawne wyjaśnienie, w którym zdający odniósł się do stechiometrii reakcji. 0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi. Przykładowe rozwiązania W stałej temperaturze wzrost ciśnienia skutkuje (wzrostem / spadkiem) stopnia przemiany metanu. Wyjaśnienie, np.: Reakcja zachodzi ze wzrostem liczby moli reagentów (gazowych). ALBO Produkty mają większą objętość niż substraty. ALBO (Zgodnie z regułą przekory większej wydajności reakcji II sprzyja niższe ciśnienie, ponieważ) liczba moli gazowych substratów jest mniejsza od liczby moli gazowych produktów. Uwaga: Odpowiedź, w której zdający nie odniósł się do stechiometrii reakcji, nie jest wyjaśnieniem przedstawionej na wykresie zależności. Odpowiedz proponowana przez zespół spadkiem W reakcjach chemicznych zachodzących ze zwiększeniem objętości obniżenie ciśnienia powoduje przesunięcie stanu równowagi w prawo (wzrost ciśnienia spowoduje więc w tym przypadku przesunięcie stanu równowagi w lewo). 5 Matura Maj 2022, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015, Zadanie 5. (2 pkt) Do reaktora o pojemności 1,0 dm3 wprowadzono pewną liczbę moli substancji A oraz pewną liczbę moli substancji B. Reaktor zamknięto i zainicjowano reakcję chemiczną, która przebiegała w stałej temperaturze T zgodnie z równaniem: A (g) + B (g) ⇄ C(g) + D(g) Do momentu ustalenia stanu równowagi przereagowało 20 % substancji A. W tych warunkach stężeniowa stała równowagi opisanej reakcji jest równa 2,0. Oblicz, jaki procent liczby moli wyjściowej mieszaniny stanowiła substancja A. Obliczenia: I. Wykorzystanie i tworzenie informacji. II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony 1. Atomy, cząsteczki i stechiometria chemiczna. Zdający: 5) dokonuje interpretacji jakościowej i ilościowej równania reakcji w ujęciu molowym […]. 4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdający: 6) wykazuje się znajomością i rozumieniem pojęć: stan równowagi dynamicznej i stała równowagi; zapisuje wyrażenie na stałą równowagi podanej reakcji. 5. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wodnych. Zdający: 1) wykonuje obliczenia […] z zastosowaniem pojęć stężenie […] molowe. Zasady oceniania 2 pkt – zastosowanie poprawnej metody, poprawne wykonanie obliczeń i podanie wyniku w procentach. 1 pkt – zastosowanie poprawnej metody, ale: – popełnienie błędów rachunkowych. LUB – niepodanie wyniku w procentach. 0 pkt – zastosowanie błędnej metody obliczenia albo brak rozwiązania. Uwaga 1.: Należy zwrócić uwagę na zależność wyniku końcowego od przyjętych zaokrągleń wyników pośrednich. Za poprawny należy uznać każdy wynik będący konsekwencją zastosowanej poprawnej metody i poprawnych obliczeń. Uwaga 2: Ponieważ szukaną jest zawartość jednego z reagentów w mieszaninie początkowej (obliczamy stosunek ilości, czyli wartość względną, a nie – bezwzględną ilość substancji), dopuszcza się przyjęcie założenia co do stężenia jednego z reagentów. Przykładowe rozwiązania Sposób 1. Ponieważ V = 1,0 dm3, działania na stężeniach są równoważne z działaniami na molach. Liczba moli początkowa reakcja równowaga A (g) 𝑥 –0,2𝑥 0,8 𝑥 B (g) 𝑦 –0,2 𝑥 𝑦 – 0,2 𝑥 C (c) 0 +0,2 𝑥 0,2 𝑥 D (g) 0 +0,2 𝑥 0,2 𝑥 2 · 0,8(𝑦 – 0,2𝑥) = 0,04𝑥 1,6𝑦 = 0,36𝑥 ⇒ 1,6 + 0,36 = 1,96 mol ⇒ 𝑥 = 1,6/1,96 · 100% ≅ 81,63 (%) ALBO 82 (%) Sposób 2. Ponieważ V = 1,0 dm3, działania na stężeniach są równoważne z działaniami na molach. Liczba moli początkowa reakcja równowaga A (g) 1 –0,2 0,8 B (g) 𝑥 –0,2 𝑥– 0,2 C (g) 0 +0,2 0,2 D (g) 0 +0,2 0,2 2 · 0,8 (𝑥 – 0,2) = 0,04 1,6𝑥 = 0,32 + 0,04 𝑥 = 0,225 𝑥 = 1/1+0,225 · 100% ≅ 81,63 (%) ALBO 82 (%) Odpowiedz proponowana przez zespół A + B ⇄ C + D A B C D To x y 0 0 TK 0,8x y-0,2x 0,2x 0,2x 1,6xy – 0,32x2 = 0,04x2 1,6xy = 0,36x2 1,6y = 0,36x x/y = 1,6/0,36 %A = 1,6/1,6+0,36 · 100% = 81,63% V = 1 dm3 6 Matura Maj 2022, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015, Zadanie 6. (2 pkt) Produktem spalania metalicznego sodu w tlenie jest nadtlenek sodu o wzorze Na2O2. W wyniku reakcji tego związku z sodem w podwyższonej temperaturze można otrzymać tlenek sodu Na2O. Każdy z opisanych związków sodu z tlenem ma budowę jonową i tworzy sieć krystaliczną zbudowaną z kationów i anionów. Nadtlenek sodu reaguje gwałtownie z wodą. Jednym z produktów tej reakcji, zachodzącej bez zmiany stopni utlenienia, jest nadtlenek wodoru H2O2. Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2006. Napisz wzór anionu występującego w nadtlenku sodu oraz wzór anionu występującego w tlenku sodu. Wzór anionu w nadtlenku sodu: Wzór anionu w tlenku sodu: Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji nadtlenku sodu z wodą. I. Wykorzystanie i tworzenie informacji. II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony 3. Wiązania chemiczne. Zdający: 3) zapisuje wzory […] jonów […]. Zasady oceniania 1 pkt – poprawne napisanie wzorów obu jonów. 0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi. Rozwiązanie Wzór anionu w nadtlenku sodu: Wzór anionu w tlenku sodu: Odpowiedz proponowana przez zespół O22- O2- I. Wykorzystanie i tworzenie informacji. II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. III etap edukacyjny 3. Reakcje chemiczne. Zdający: 2) […] zapisuje odpowiednie równania […]. Zasady oceniania 1 pkt – poprawne napisanie w formie cząsteczkowej równania reakcji. 0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi. Rozwiązanie Na2O2 + 2H2O → H2O2 + 2NaOH Odpowiedz proponowana przez zespół Na2O2 + 2H2O → 2NaOH + H2O2 7 Matura Maj 2022, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015, Zadanie 7. (1 pkt) Przeprowadzono doświadczenie zilustrowane schematem. Po zmieszaniu obu roztworów zaszła reakcja utleniania i redukcji, w wyniku której wytrącił się biały osad jodku miedzi(I) i wydzielił się wolny jod. Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji, która zaszła po zmieszaniu roztworów KI i CuSO4. II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. III. Opanowanie czynności praktycznych. III etap edukacyjny 3. Reakcje chemiczne. Zdający: 2) […] zapisuje odpowiednie równania […]. IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony 6. Reakcje utleniania i redukcji. Zdający: 5) […] dobiera współczynniki stechiometryczne w równaniach reakcji utleniania-redukcji (w formie […] jonowej). Zasady oceniania 1 pkt – poprawne napisanie w formie jonowej skróconej równania reakcji. 0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi. Rozwiązanie 2Cu2+ + 4I– → 2CuI + I2 ALBO 2Cu2+ + 4I– → Cu2I2 + I2 Uwaga: Równanie reakcji ilustrujące powstawanie jonu trijodkowego jako produktu reakcji następczej tworzącego się jodu z jonami jodkowymi należy uznać za poprawne. 2Cu2+ + 5I– → 2CuI + I–3 ALBO 2Cu2+ + 5I– → Cu2I2 + I–3 Odpowiedz proponowana przez zespół 2Cu2+ + 4I– –> 2CuI + I2 8 Matura Maj 2022, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015, Zadanie 8. (4 pkt) Poniższy schemat przedstawia przemiany, jakim ulegają miedź i jej związki. Rozstrzygnij, czy substancją A może być kwas solny o stężeniu 10 % masowych. Uzasadnij swoją odpowiedź. W uzasadnieniu odwołaj się do właściwości miedzi i kwasu solnego. Rozstrzygnięcie: Uzasadnienie: Napisz wzór sumaryczny substancji B, jeśli wiadomo, że po zajściu reakcji i odsączeniu osadu w roztworze obecne były kationy sodu i aniony chlorkowe. Napisz w formie jonowej równanie reakcji 3., której produktem jest jon kompleksowy o wzorze [Cu(NH3)4]2+. Wzór substancji B: Równanie reakcji 3.: Spośród podanych poniżej wzorów wybierz wzory wszystkich substancji, w których wodnych roztworach na zimno roztwarza się wodorotlenek miedzi(II). Napisz numery wybranych wzorów. Wybrane wzory: I. Wykorzystanie i tworzenie informacji. II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. III. Opanowanie czynności praktycznych. IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony 7. Metale. Zdający: 1) opisuje podstawowe właściwości fizyczne metali […]; 5) przewiduje kierunek przebiegu reakcji metali z kwasami […] na podstawie danych zawartych w szeregu napięciowym metali. 8. Niemetale. Zdający: 11) opisuje typowe właściwości chemiczne kwasów […]; planuje […] odpowiednie doświadczenia (formułuje […] wnioski) […]. Zasady oceniania 1 pkt – poprawne rozstrzygnięcie i poprawne uzasadnienie odwołujące się do właściwości miedzi i właściwości kwasu solnego. 0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi. Przykładowe rozwiązania Rozstrzygnięcie: nie Uzasadnienie, np.: W części dotyczącej miedzi: W części dotyczącej kwasu solnego: jest metalem szlachetnym ALBO znajduje się w szeregu elektrochemicznym za/pod wodorem ALBO standardowy potencjał redukcji układu Cu2+/Cu jest wyższy niż układu H+/H2 ALBO ma dodatni standardowy potencjał redukcji ALBO nie wypiera wodoru z kwasów. kwas solny jest kwasem nieutleniającym ALBO anion chlorkowy nie ma właściwości utleniających. Uwaga: Odpowiedź, w której zdający stwierdza, że miedź nie reaguje z kwasem solnym, nie jest uzasadnieniem, ale powtórzeniem rozstrzygnięcia. Odpowiedz proponowana przez zespół Substancją A nie może być 10% kwas solny. Miedź znajduje się w szeregu elektrochemicznym pod wodorem – nie reaguje więc z kwasami nieutleniającymi (do nich należy HCl) I. Wykorzystanie i tworzenie informacji. II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. III. Opanowanie czynności praktycznych. IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony 5. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wodnych. Zdający: 8) projektuje […] doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami […] wodorotlenki […]. III etap edukacyjny 3. Reakcje chemiczne. Zdający: 2) […] zapisuje odpowiednie równania […]. Zasady oceniania 2 pkt – poprawne napisanie wzoru sumarycznego substancji B i poprawne napisanie w formie jonowej równania reakcji 3. 1 pkt – poprawne napisanie wzoru sumarycznego substancji B i niepoprawne napisanie równania reakcji 3. ALBO – niepoprawne napisanie wzoru sumarycznego substancji B i poprawne napisanie w formie jonowej równania reakcji 3. 0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższych kryteriów albo brak odpowiedzi. Rozwiązanie Wzór substancji B: NaOH Równanie reakcji 3.: Cu(OH)2 + 4NH3 → [Cu(NH3)4]2+ + 2OH− ALBO Cu(OH)2 + 4NH3∙H2O → [Cu(NH3)4]2+ + 2OH– + 4H2O Odpowiedz proponowana przez zespół NaOH ↓Cu(OH)2 + 4NH3 → [Cu(NH3)4]2+ + 2OH– I. Wykorzystanie i tworzenie informacji. II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. III. Opanowanie czynności praktycznych. IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony 10. Hydroksylowe pochodne węglowodorów − alkohole i fenole. Zdający: 4) porównuje właściwości […] chemiczne: etanolu i glicerolu; projektuje doświadczenie, którego przebieg pozwoli odróżnić alkohol monohydroksylowy od alkoholu polihydroksylowego […]. 12. Kwasy karboksylowe. Zdający: 4) […] projektuje […] doświadczenia pozwalające otrzymywać sole kwasów karboksylowych (w reakcjach kwasów […] wodorotlenkami metali […]). 14. Związki organiczne zawierające azot. Zdający: 13) planuje […] doświadczenie, którego wynik dowiedzie obecności wiązania peptydowego w analizowanym związku (reakcja biuretowa). Zasady oceniania 1 pkt – poprawny wybór wszystkich substancji spełniających warunki zadania i napisanie numerów ich wzorów. 0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi. Rozwiązanie Wybrane wzory: 1., 3., 4. Odpowiedz proponowana przez zespół 1, 3, 4 9 Matura Maj 2022, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015, Zadanie 9. (2 pkt) W dwóch probówkach oznaczonych numerami I i II umieszczono jednakową ilość wiórków magnezowych o tym samym stopniu rozdrobnienia. Następnie do probówek wprowadzono jednakowe objętości roztworów o tej samej temperaturze: do probówki I – kwas solny o pH = 1 do probówki II – wodny roztwór kwasu siarkowego(VI) o stężeniu 0,1 mol · dm–3. Przebieg doświadczenia zilustrowano poniższym rysunkiem. Podczas opisanego doświadczenia w każdej probówce wiórki magnezowe uległy całkowitemu roztworzeniu i powstały klarowne, bezbarwne roztwory, ale w jednej z probówek reakcja przebiegła szybciej. Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji, która zaszła podczas opisanego doświadczenia w obu probówkach. Wskaż numer probówki (I albo II), w której wiórki magnezowe roztworzyły się szybciej. Równanie reakcji: Wiórki magnezowe roztworzyły się szybciej w probówce numer: Uzupełnij poniższe zdanie – wybierz i zaznacz jedną odpowiedź spośród podanych w każdym nawiasie. Stężenie molowe roztworów obu kwasów było (równe / różne), a stężenie jonów H+ w tych roztworach było (równe / różne), dlatego opisane doświadczenie pozwoliło określić wpływ (stężenia molowego / pH) roztworów użytych kwasów na szybkość reakcji. III. Opanowanie czynności praktycznych. IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony i statyka chemiczna. Zdający: 5) przewiduje wpływ: stężenia […] na szybkość reakcji; planuje […] odpowiednie doświadczenia. 7. Metale. Zdający: 2) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne metali wobec […] kwasów nieutleniających ([…] Mg […]) […]. Zasady oceniania 1 pkt – poprawne napisanie w formie jonowej skróconej równania reakcji i poprawne wskazanie numeru probówki, w której wiórki roztworzyły się szybciej. 0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi. Rozwiązanie Równanie reakcji: Mg + 2H+ → Mg2+ + H2 ALBO Mg + 2H3O+ → Mg2+ + H2 + 2H2O Wiórki magnezowe roztworzyły się szybciej w probówce numer II. Odpowiedz proponowana przez zespół Mg + 2H+ → Mg2+ + H2 ↑ II I. Wykorzystanie i tworzenie informacji. III. Opanowanie czynności praktycznych. IV etap edukacyjny – poziom rozszerzony 4. Kinetyka i statyka chemiczna. Zdający: 5) przewiduje wpływ: stężenia […] na szybkość reakcji; planuje […] odpowiednie doświadczenia. Zasady oceniania 1 pkt – poprawne uzupełnienie zdania. 0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi. Rozwiązanie Stężenie molowe roztworów obu kwasów było (równe / różne), a stężenie jonów H+ w tych roztworach było (równe / różne), dlatego opisane doświadczenie pozwoliło określić wpływ (stężenia molowego / pH) roztworów użytych kwasów na szybkość reakcji. Odpowiedz proponowana przez zespół równe, różne, pH 10 Matura Maj 2022, Poziom Rozszerzony (Arkusze CKE), Formuła od 2015, Zadanie 10. (1 pkt) W dwóch probówkach oznaczonych numerami I i II umieszczono jednakową ilość wiórków magnezowych o tym samym stopniu rozdrobnienia. Następnie do probówek wprowadzono jednakowe objętości roztworów o tej samej temperaturze: do probówki I – kwas solny o pH = 1 do probówki II – wodny roztwór kwasu siarkowego(VI) o stężeniu 0,1 mol · dm–3. Przebieg doświadczenia zilustrowano poniższym rysunkiem. Podczas opisanego doświadczenia w każdej probówce wiórki magnezowe uległy całkowitemu roztworzeniu i powstały klarowne, bezbarwne roztwory, ale w jednej z probówek reakcja przebiegła szybciej. Którą czynność należy wykonać w celu wyodrębnienia z mieszaniny poreakcyjnej jonowego produktu otrzymanego w probówce I? Zaznacz właściwą odpowiedź spośród podanych. A. sączenie B. dekantacja C. odwirowanie D. odparowanie pod wyciągiem III. Opanowanie czynności praktycznych. III etap edukacyjny 1. Substancje i ich właściwości. Zdający: 7) opisuje proste metody rozdziału mieszanin […]. Zasady oceniania 1 pkt – poprawna odpowiedź. 0 pkt – odpowiedź niespełniająca powyższego kryterium albo brak odpowiedzi. Rozwiązanie D Odpowiedz proponowana przez zespół D Matura stara (formuła 2015): CKE Arkusz maturalny: chemia rozszerzona Rok: 2023 Arkusz PDF i odpowiedzi: Arkusz z formuły 2023 znajdziesz tutaj: Odpowiedzi znajdziesz u nami kolejny dzień matur. Chemia nie jest ulubionym przedmiotem dodatkowym wybieranym przez maturzystów. Egzamin z tego przedmiotu zdecydowało się zdawać prawie 46 tys. uczniów. Co ważne, większość napisze go w wersji rozszerzonej. To dowód na to, że ten egzamin zdecydowali się zdawać przede wszystkim specjaliści w tej 2012 CHEMIA ROZSZERZONA. ODPOWIEDZI ARKUSZEBy zdać ten egzamin uczniowie uczyli się przez trzy lata. Poziom podstawowy trwał dwie godziny. Uczniowie musieli wykazać się wiedzą, ale też wykorzystaniem tej wiedzy w praktyce. Poziom rozszerzony można było rozwiązywać o pół godziny dłużej. Co ważne, jeśli ktoś z przyczyn np. zdrowotnych nie mógł zdawać egzaminu dzisiaj, będzie mógł to zrobić między 5 na 21 2012 CHEMIA ROZSZERZONA odpowiedziMaturzyści mają już za sobą egzaminy pisemne z języka polskiego, matematyki i języka obcego na poziomie podstawowym. Wciąż czeka nas egzamin z najpopularniejszego przedmiotu do wyboru. Geografię maturzyści będą zdawać już w na wesołoWarto zauważyć, że uczniowie mogli korzystać z kilku pomocy: mogli mieć ze sobą prosty kalkulator oraz niektóre tablice chemiczne. Maturzyści zdający chemię na poziomie podstawowym mogą zdobyć 50 punktów. W wersji rozszerzonej będzie można zdobyć o 10 punktów więcej. Gazeta Współczesna - na Facebooku - wybierz "Lubię to". Będziesz na bieżącoPisemne Matury 2012 skończą się 25 maja. Przed uczniami jeszcze egzamin ustny z języka polskiego oraz obcego. Sprawdź też nasz serwis maturalny: Dziś oprócz chemii, maturzyści zdawali również informatykę. Na zdawanie tego przedmiotu zdecydowało się jednak małą ilość uczniów, gdyż zaledwie 4 tys. osób. Tutaj egzamin rozpoczął się o godzinie 2012 odpowiedziOdpowiedzi z matury z chemii znajdziecie tutaj wkrótce po zakończeniu egzaminu: Matura 2012 - chemia. Odpowiedzi i arkusz pytań w serwisie EDUKACJA Gdy do jednego polecenia zdający podaje kilka odpowiedzi (z których jedna jest poprawna, a inne – błędne), nie otrzymuje punktów za żadną z nich. Jeżeli zamieszczone w odpowiedzi informacje (również dodatkowe, które nie wynikają z treści polecenia) świadczą o zasadniczych brakach w rozumieniu omawianego zagadnienia i zaprze- Zadanie 1. (1 pkt) Budowa i funkcje komórki Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Mitochondria to struktury wewnątrzkomórkowe, w których odbywa się synteza ATP. Oceń prawdziwość informacji dotyczących mitochondriów. Wpisz w odpowiednich miejscach tabeli literę P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub literę F, jeśli informacja jest fałszywa. P/F 1. Mitochondria występują we wszystkich komórkach eukariotycznych. 2. Liczba mitochondriów w komórkach jest zmienna i zależy od funkcji oraz aktywności metabolicznej tkanki. 3. Podziały mitochondriów mogą odbywać się wyłącznie w czasie podziału komórki. Zadanie 2. (2 pkt) Budowa i funkcje komórki Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Na schematach A i B przedstawiono w uproszczeniu dwa rodzaje transportu substancji przez błony komórkowe. Scharakteryzuj rodzaje transportu przedstawione na schematach. Wpisz w tabeli numery właściwych informacji, wybierając je z poniższych. Rodzaj transportu bierny aktywny wspomagany Opis transportu I – przemieszczanie się cząsteczek z obszaru stężenia niższego do miejsca stężenia wyższego przy udziale białek przenośnikowych i energii II – przemieszczanie się cząsteczek z obszaru stężenia wyższego do miejsca stężenia niższego przy udziale białek przenośnikowych i bez udziału energii III – przemieszczanie się cząsteczek z obszaru stężenia wyższego do miejsca stężenia niższego bez udziału białek przenośnikowych i nakładu energii Schemat Rodzaj transportu Opis transportu A B Zadanie 3. (1 pkt) Budowa i funkcje komórki Podaj i uzasadnij/wyjaśnij W komórkach wielu pierwotniaków występują wodniczki tętniące, pełniące istotną rolę w utrzymaniu stałości ich środowiska wewnętrznego. Uzasadnij, że wodniczki tętniące w komórkach pierwotniaków słodkowodnych pełnią funkcję adaptacyjną do środowiska. W odpowiedzi uwzględnij stężenie roztworu wewnątrzkomórkowego pierwotniaków i środowiska, w którym żyją. Zadanie 4. (2 pkt) Prokarionty Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Promienie UV przenikają przez ściany komórkowe bakterii. Są one pochłaniane zarówno przez białka, jak i DNA tych komórek. Promienie UV rozrywają w tych związkach różne wiązania chemiczne, uszkadzając tym samym ich strukturę. W szpitalach i przychodniach stosuje się lampy wytwarzające promieniowanie UV, które unieszkodliwiają drobnoustroje chorobotwórcze. Na podstawie powyższych informacji, wyjaśnij wpływ promieniowania UV na b)rozmnażanie się bakterii. Zadanie 5. (1 pkt) Układ powłokowy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Skóra zabezpiecza organizm człowieka przed wnikaniem do jego wnętrza różnych czynników szkodliwych, np. drobnoustrojów, substancji chemicznych i innych ciał obcych. Podaj cechę skóry, na przykładzie której uzasadnisz, że skóra może pełnić funkcję skutecznej bariery dla drobnoustrojów. Zadanie 6. (2 pkt) Enzymy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Na schemacie przedstawiono katalityczne działanie pewnego enzymu. a)Spośród wymienionych właściwości enzymu zaznacz dwie, które można określić wyłącznie na podstawie schematu. Nie zużywa się w trakcie reakcji. Nie wpływa na równowagę reakcji. Wykazuje dużą aktywność katalityczną. Przyśpiesza przebieg reakcji chemicznej. Jest specyficzny względem substratu dzięki koenzymowi. b)Zaznacz rodzaj enzymu, który katalizuje przedstawioną na schemacie reakcję enzymatyczną. Transferaza – enzym przenoszący grupy chemiczne z jednego związku na drugi. Liaza – enzym powodujący niehydrolityczny rozpad cząsteczek substratu. Ligaza – enzym katalizujący łączenie się dwóch cząsteczek. Hydrolaza – enzym biorący udział w reakcjach hydrolizy. Zadanie 7. (2 pkt) Enzymy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Stwierdzono, że pewna reakcja enzymatyczna zachodzi zawsze w temperaturze ok. 20 °C. Określ i uzasadnij, jaki wpływ na przebieg tej reakcji będzie miało podwyższenie temperatury do 70 °C obniżenie temperatury do 5 °C. Zadanie 9. (2 pkt) Układ immunologiczny Podaj/wymień Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Jednym z rodzajów leukocytów we krwi człowieka są granulocyty obojętnochłonne – neutrofile. Pełnią one funkcje obronne, głównie przeciwbakteryjne. Substancje chemiczne wydzielane przez drobnoustroje chorobotwórcze wyzwalają u granulocytów zdolność do przechodzenia przez nieuszkodzone ściany naczyń włosowatych, co umożliwia tym komórkom przemieszczanie się do ognisk zapalnych (skupisk bakterii). Tam fagocytują drobnoustroje chorobotwórcze i następnie trawią je dzięki enzymom zawartym w lizosomach. Na podstawie: G. Góralski, W. Hałdaś, J. Kasza, A. Kłyś, R. Konieczny, M. Osiołek, M. Popielarska, A. Wojtusiak, Encyklopedia szkolna. Biologia, Kraków 2006. a)Na podstawie powyższych informacji podaj dwie cechy granulocytów obojętnochłonnych, które umożliwiają im skuteczną walkę z bakteriami. b)Wybierz i podkreśl dwie cechy opisanej odporności organizmu. swoista, nieswoista, wrodzona, nabyta Zadanie 11. (2 pkt) Układ pokarmowy i żywienie Podaj/wymień Na rysunku przedstawiono fragment układu pokarmowego człowieka. a)Podaj nazwę struktury oznaczonej na rysunku literą B i określ jej funkcję w układzie pokarmowym człowieka. b)Zapisz literę, którą na rysunku oznaczono strukturę produkującą wydzielane do dwunastnicy enzymy trawienne. Podaj jej nazwę. Zadanie 13. (3 pkt) Układ nerwowy i narządy zmysłów Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Na wykresie przedstawiono rozmieszczenie receptorów – czopków i pręcików – w siatkówce oka człowieka. Badano ich zagęszczenie w różnych odległościach od dołka środkowego. Odległości określono w stopniach odchylenia od osi optycznej oka. a)Na podstawie informacji przedstawionych na wykresie opisz dołek środkowy (plamkę żółtą), uwzględniając rodzaje i ilość receptorów. b)Podaj nazwę miejsca X na wykresie i wyjaśnij, dlaczego w tym miejscu nie ma żadnych receptorów. c)Podaj nazwę receptorów, których jest najwięcej w siatkówce oka, oraz określ ich rolę w procesie widzenia. Zadanie 14. (1 pkt) Metody badawcze i doświadczenia Układ nerwowy i narządy zmysłów Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Przeprowadzono obserwacje, których celem było ustalenie rozmieszczenia receptorów dotyku w różnych miejscach skóry człowieka. Do pobudzania receptorów dotyku posłużono się cyrklem, którym dotykano skóry równocześnie dwoma jego ramionami. Moment, w którym jednocześnie odczuwano dotyk obu ramion cyrkla oznaczał podrażnienie dwóch sąsiednich receptorów, czyli pokazywał odległość między nimi. Na poniższych rysunkach przedstawiono uśrednione wyniki obserwacji zebrane z kilku prób. Zaznacz poprawny wniosek, który sformułowano na podstawie analizy wyników przeprowadzonych obserwacji. Zagęszczenie receptorów dotykowych w skórze różnych części ciała człowieka jest wszędzie takie samo., Receptory dotykowe występują w różnych miejscach ciała człowieka i są równomiernie rozmieszczone na ich powierzchni. Receptory dotykowe są nierównomiernie rozmieszczone w skórze człowieka w różnych częściach jego ciała, w jednych miejscach jest ich więcej niż w innych. Im większa jest odległość między podrażnionymi punktami na skórze, tym więcej receptorów dotykowych znajduje się między nimi. Zadanie 15. (1 pkt) Układ nerwowy i narządy zmysłów Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Neurotransmitery są odpowiedzialne za przekazywanie impulsów nerwowych przez neurony. Wiele tzw. leków psychotropowych wpływa na ilość neurotransmiterów w szczelinie synaptycznej. W przypadku chorób, w których występuje nadmiar neurotransmiterów, odpowiedni lek może np. zablokować ich receptory w synapsie. Wyjaśnij, dlaczego nie wolno prowadzić samochodu po zażyciu leku o działaniu opisanym w tekście. Zadanie 16. (1 pkt) Układ hormonalny Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Ogólnie działanie hormonów polega na stymulacji lub hamowaniu pewnych mechanizmów w komórkach narządów docelowych. Wiele hormonów ma działanie wzajemnie antagonistyczne. Spośród niżej wymienionych hormonów wybierz dwa, które działają wzajemnie antagonistycznie, i podaj, na czym polega antagonizm ich działania. insulina, wazopresyna, kalcytonina, glukagon, adrenalina Zadanie 17. (1 pkt) Parzydełkowce Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Na rysunku przedstawiono cykl życiowy jednego z krążkopławów. Korzystając z rysunku, dokonaj korekty poniższych zdań, wykreślając w każdym z nich określenie nieprawdziwe. Meduzy rozmnażają się płciowo / bezpłciowo. Zapłodnienie u przedstawionego krążkopława jest zewnętrzne / wewnętrzne. W cyklu życiowym krążkopławów oba pokolenia – meduza i polip – są haploidalne / diploidalne. Zadanie 18. (2 pkt) Kręgowce Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Poniżej przedstawiono cechy dotyczące budowy i fizjologii ryb. opływowy kształt ciała oddychanie tlenem rozpuszczonym w wodzie wydzielanie śluzu przez gruczoły śluzowe skóry krótkowzroczność oczu obecność linii nabocznej obecność pęcherza pławnego Podaj oznaczenia cyfrowe a)dwóch cech, które stanowią przystosowanie ryb do pokonywania dużego oporu wody b)cechy, która ułatwia rybom regulowanie głębokości ich zanurzenia. Zadanie 19. (2 pkt) Kręgowce Podaj/wymień Cechą budowy szkieletu ptaka jest obecność grzebienia na mostku. Na drodze ewolucji niektóre z ptaków grzebień ten wtórnie utraciły. Na rysunkach przedstawiono przykłady różnych ptaków: A – kazuar, B – pingwin, C – myszołów. Uwaga: nie zachowano proporcji wielkości ptaków. Podaj, które z przedstawionych ptaków mają grzebień na mostku i jaką rolę odgrywa ta struktura w sposobie poruszania się każdego z nich. Zadanie 20. (2 pkt) Kręgowce Podaj/wymień Na rysunku przedstawiono dziobaka i kolczatkę, które należą do ssaków. a)Podaj nazwę kontynentu, na którym żyją dziobak i kolczatka. b)Podaj jedną cechę występującą u dziobaka i kolczatki, która odróżnia te zwierzęta od wszystkich pozostałych ssaków. Zadanie 21. (2 pkt) Stawonogi Podaj/wymień Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Pchła ludzka jest pasożytem zewnętrznym człowieka. Całkowity rozwój tego owada trwa zależnie od warunków zewnętrznych od 18 do 332 dni. Zapłodnione samice po napiciu się krwi człowieka składają jaja, z których rozwijają się beznogie, ruchliwe i robakowate larwy, żywiące się resztkami organicznymi. Po dwukrotnym linieniu następuje przeobrażenie larwy w poczwarkę, z której powstaje imago. Imago żyje od 3 do 4 miesięcy i żywi się krwią. a)Podaj nazwę typu przeobrażenia występującego w cyklu rozwojowym pchły ludzkiej. b)Uzupełnij schemat cyklu rozwojowego pchły ludzkiej, wpisując wszystkie stadia rozwojowe wymienione w tekście. Zadanie 22. (2 pkt) Fotosynteza Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Na proces fotosyntezy składają się reakcje zależne i reakcje niezależne od światła. Spośród poniższych zdań zaznacz dwa, które zawierają prawdziwe informacje dotyczące przebiegu i lokalizacji reakcji fotosyntezy. Wykorzystanie energii świetlnej w procesie fotosyntezy umożliwiają cząsteczki chlorofilu zgrupowane w tzw. fotoukładach, w stromie chloroplastu. Produkcja ATP i NADPH jest rezultatem inicjowanej przez światło wędrówki elektronów przez łańcuch przenośników oraz fotolizy wody. W czasie reakcji fosforylacji cyklicznej, odbywającej się w tylakoidach chloroplastów, zachodzi synteza ATP połączona z powstawaniem NADPH. Wytworzone NADPH jest wykorzystywane w cyklu Calvina do syntezy cukru (aldehydu 3-fosfoglicerynowego), jako czynnik utleniający i jako źródło energii. W cyklu Calvina przekształcanie dwutlenku węgla w cukier (aldehyd 3-fosfoglicerynowy) rozpoczyna się przyłączeniem cząsteczki dwutlenku węgla do cząsteczki pięciowęglowego związku organicznego. Zadanie 23. (2 pkt) Metody badawcze i doświadczenia Fizjologia roślin Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Wykonano doświadczenie, którego celem było zbadanie roli procesu transpiracji w transporcie wody u roślin. W słoju z wodą umieszczono kilka liści selera naciowego. Na powierzchnię wody naniesiono cienką warstwę oleju i zaznaczono poziom wody. Słój umieszczono w ciepłym pomieszczeniu. Po trzech godzinach zaobserwowano, że poziom wody w słoju obniżył się, co zilustrowano na poniższym rysunku. a)Sformułuj hipotezę badawczą potwierdzoną wynikiem doświadczenia. b)Wyjaśnij znaczenie warstwy oleju na powierzchni wody w tym doświadczeniu. Zadanie 24. (1 pkt) Nasienne Tkanki roślinne Podaj i uzasadnij/wyjaśnij W tabeli zamieszczono dane dotyczące prędkości przewodzenia wody w drewnie u wybranych grup roślin. Grupa roślin Maksymalna prędkość przewodzenia wody w drewnie (cm/min) Iglaste (nagonasienne) 2 Drzewiaste dwuliścienne 73 Zielne jedno- i dwuliścienne 100 Na podstawie: Solomon, Berg, Martin, Ville, Biologia, Wyd. Multico, Warszawa 2007. Wyjaśnij, czym uwarunkowana jest różnica w prędkości przewodzenia wody u roślin iglastych i dwuliściennych. W odpowiedzi uwzględnij różnice w budowie ich drewna. Zadanie 25. (2 pkt) Fizjologia roślin Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Poniższe informacje wykorzystaj do rozwiązania zadania 25. i 26. Azot i potas wywierają największy wpływ na wysokość i jakość plonów (zawartość sacharozy w korzeniach) buraków cukrowych. Badano wysokość plonów buraków cukrowych nawożonych dwoma różnymi dawkami azotu w zależności od odpowiednich dawek potasu. Wyniki przedstawiono w tabeli. Ilość potasu (w formie K2O) w kg/ha Plony buraków cukrowych w t/ha przy dawkach azotu 120 kg/ha 180 kg/ha bez potasu 50 51 80 53 55 160 56 58 240 58 60 Na podstawie: Buraki cukrowe, Na podstawie powyższych danych narysuj diagram słupkowy, ilustrujący wpływ stosowanego nawożenia na wysokość plonów buraków cukrowych. Zastosuj jeden układ współrzędnych i poniższą legendę. Zadanie 26. (1 pkt) Fizjologia roślin Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Poniższe informacje wykorzystaj do rozwiązania zadania 25. i 26. Azot i potas wywierają największy wpływ na wysokość i jakość plonów (zawartość sacharozy w korzeniach) buraków cukrowych. Badano wysokość plonów buraków cukrowych nawożonych dwoma różnymi dawkami azotu w zależności od odpowiednich dawek potasu. Wyniki przedstawiono w tabeli. Ilość potasu (w formie K2O) w kg/ha Plony buraków cukrowych w t/ha przy dawkach azotu 120 kg/ha 180 kg/ha bez potasu 50 51 80 53 55 160 56 58 240 58 60 Na podstawie: Buraki cukrowe, Azot jest pierwiastkiem niezbędnym do wytwarzania chlorofilu u roślin. Wykaż zależność między niedoborem azotu a niską zawartością sacharozy w korzeniach buraków cukrowych. Zadanie 27. (2 pkt) Metody badawcze i doświadczenia Fizjologia roślin Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Przeprowadzono doświadczenie, którego celem miało być sprawdzenie, czy podczas kiełkowania zachodzą w nasionach procesy metaboliczne. Termos napełniono kiełkującymi nasionami (ziarnami) pszenicy i szczelnie zamknięto korkiem. W korku umieszczono termometr w sposób umożliwiający odczyt temperatury. Pomiary temperatury rejestrowano co 3 godziny w ciągu 24 godzin trwania doświadczenia. Stwierdzono stopniowy wzrost temperatury w próbie badawczej. a)Podaj, jak powinna wyglądać próba kontrolna do tego doświadczenia. b)Zaznacz błędną interpretację wyników powyższego doświadczenia. W czasie kiełkowania nasion wzrasta ilość wydzielanego ciepła. W czasie kiełkowania nasion wzrasta intensywność reakcji oddychania. W czasie kiełkowania nasion wzrasta intensywność przemian anabolicznych. Zadanie 28. (3 pkt) Ekspresja informacji genetycznej Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień Na schemacie przedstawiono proces translacji. Na podstawie analizy schematu i własnej wiedzy wykonaj poniższe polecenia. a)Oceń prawdziwość zdań dotyczących procesu translacji. Wpisz w odpowiednich miejscach tabeli literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli zdanie jest fałszywe. P/F 1. Każdy tRNA posiada wolny koniec, do którego przyłączany jest aminokwas. 2. Kolejność kodonów na mRNA decyduje o kolejności aminokwasów w wytwarzanym białku. 3. Proces translacji zachodzi w jądrze komórkowym. b)Podaj zestawienie nukleotydów w antykodonie tRNA przenoszącym tyrozynę (Tyr). c)Podaj znaczenie obecności porów w otoczce jądrowej dla procesu translacji. Zadanie 29. (1 pkt) Genetyka - pozostałe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Większość genów eukariotycznych jest podzielona na eksony i introny. Napisz, czy mutacja w obrębie intronu określonego genu, która nie wpływa na sposób jego wycinania, może prowadzić do zmiany właściwości białka kodowanego przez ten gen. Odpowiedź uzasadnij. Zadanie 30. (2 pkt) Dziedziczenie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Stwierdzono, że pewien organizm jest heterozygotą Aa względem jednej z cech, a drugą cechę warunkowaną przez allel B posiada w formie dominującej. Nie wiadomo jednak, czy pod względem tej cechy jest homozygotą, czy heterozygotą. Obie cechy dziedziczą się jednogenowo i niezależnie. a)Zapisz wszystkie możliwe genotypy opisanego organizmu. b)Zaznacz takie zestawienie genotypów obojga rodziców, których całe potomstwo będzie miało cechy organizmu opisanego w tekście. Uzasadnij odpowiedź, rozwiązując odpowiednią krzyżówkę genetyczną. Genotypy rodziców aaBb, aaBb aaBb, AaBB aabb, AAbb aaBb, AABB Krzyżówka: Zadanie 31. (1 pkt) Dziedziczenie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Poniżej przedstawiono fragment rodowodu, obrazujący pojawianie się u ludzi pewnej choroby, determinowanej przez allel recesywny. Na podstawie analizy schematu określ, czy allel warunkujący tę chorobę jest sprzężony z płcią. Odpowiedź uzasadnij. Zadanie 32. (2 pkt) Dziedziczenie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Myszy o genotypie ByB mają sierść żółtą, a myszy o genotypie BB – sierść czarną. Allel By wpływa jednocześnie na przeżywalność zarodków i w układzie homozygotycznym ByBy jest letalny (myszy o tym genotypie giną przed urodzeniem). Uznaje się, że zależnie od cechy fenotypowej, na którą wpływa, allel By może wykazywać właściwości dominujące lub recesywne w stosunku do allelu B. Na podstawie: Winter, Hickey, Fletcher, Krótkie wykłady. Genetyka, PWN, Warszawa 2006. a)Podaj stosunek liczbowy żywych myszy żółtych i czarnych w potomstwie krzyżówki myszy żółtych. myszy żółte : myszy czarne – : b)Określ, ze względu na którą cechę allel By jest recesywny. Odpowiedź uzasadnij. Zadanie 34. (2 pkt) Dziedziczenie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij W wielu hodowlach do celów gospodarczych i laboratoryjnych stosuje się krzyżowanie zwierząt blisko ze sobą spokrewnionych, czyli tzw. chów wsobny. O ile przynosi ono korzyści hodowcom, o tyle w warunkach naturalnych jest to zjawisko niekorzystne dla zwierząt. a)Przedstaw zaletę kojarzenia krewniaczego w hodowli zwierząt. b)Uzasadnij, że w warunkach naturalnych krzyżowanie się osobników blisko spokrewnionych jest zjawiskiem niekorzystnym wśród zwierząt. Zadanie 35. (1 pkt) Ekologia Metody badawcze i doświadczenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Przeprowadzono doświadczenie dotyczące wzajemnych stosunków między populacjami dwóch gatunków orzęsków (gatunek 1 i gatunek 2). Orzęski z gatunku 2 polowały na przedstawicieli gatunku 1. Zastosowano dwa warianty doświadczenia (hodowla A i hodowla B), w których obserwowano zmiany liczebności populacji obu gatunków w zależności od tego, czy ofiary znajdowały schronienie, czy też nie. Na rysunkach przedstawiono wyniki obu wariantów opisanego doświadczenia. Opisz zmiany liczebności populacji drapieżnych orzęsków tylko w tym doświadczeniu, w którym ofiary nie znalazły schronienia. Uwzględnij przyczyny i skutki tych zmian. Zadanie 36. (1 pkt) Ekologia Podaj/wymień Dzięcioł duży występuje w lasach i parkach, w całej Europie. Żeruje, wydobywając owady, ich larwy i poczwarki spod kory starych drzew. W okresie zimowym odżywia się też nasionami, np. sosny. Podaj dwa poziomy troficzne w łańcuchu pokarmowym, do których można zaliczyć dzięcioła dużego. Zadanie 37. (1 pkt) Ekologia Metody badawcze i doświadczenia Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie W naturze dwa gatunki pałki – wąskolistna i szerokolistna – różnią się miejscem występowania w zbiornikach wodnych. Pałka wąskolistna rośnie zawsze w głębszej wodzie niż pałka szerokolistna. Przeprowadzono eksperyment, który wykazał, że pałka szerokolistna posadzona osobno nie rośnie w wodzie głębokiej. Natomiast pałka wąskolistna posadzona osobno rośnie dobrze zarówno w wodzie płytkiej, jak i głębokiej. Na podstawie: http:/ Na podstawie powyższych informacji sformułuj wniosek dotyczący wpływu konkurencji międzygatunkowej na niszę ekologiczną pałki wąskolistnej. Zadanie 38. (1 pkt) Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Podaj i uzasadnij/wyjaśnij W styczniu 2010 roku opublikowano wyniki badań polskich paleontologów, którzy odkryli skamieniałości i odciski stóp tetrapodów (uznawanych za przodków kręgowców lądowych), starszych o około 18 milionów lat od najstarszych tego typu skamieniałości, znanych w nauce. Powszechnie uważa się, że tetrapody wyewoluowały z ryb poprzez stadium przejściowe w postaci elpistostegidów (grupa kopalnych ryb trzonopłetwych). Przedstawiciel tych zwierząt posiadał płetwy piersiowe, które zginały się w połowie, umożliwiając mu czołganie się na lądzie. Polskie znalezisko jest starsze od skamieniałości elpistostegidów o około 10 milionów lat. Na podstawie: Czy w świetle przedstawionych informacji można uznać elpistostegidy za przodków tetrapodów? Swoją opinię uzasadnij jednym argumentem.
zasady oceniania - odpowiedzi - chemia matura 2019 (pdf) Lista zadań Odpowiedzi do tej matury możesz sprawdzić również rozwiązując test w dostępnej już aplikacji Matura - testy i zadania, w której jest także, np. odmierzanie czasu, dodawanie do powtórek, zapamiętywanie postępu i wyników czy notatnik :)
Arkusz maturalny z chemii na poziomie rozszerzonym składał się z 38 zadań rozmieszczonych na 20 stronach. Na pracę z arkuszem maturzyści mieli 150 minut, a do uzyskania – 60 punktów. Zawarte w arkuszu zadania miały charakter zarówno otwarty, jak i zamknięty. Sprawdzały one umiejętności maturzystów z trzech dziedzin: tworzenia informacji, korzystania z informacji oraz wiadomości i rozumienia. Zadania otwarte polegały nie tylko na wykonywaniu obliczeń, np. w zadaniu 6. należało wskazać jedynie probówkę, w której szybciej zaszła dana reakcja. Zadanie 7. wymagało jednak od maturzysty zastosowania prawa Hessa do obliczenia efektów energetycznych przemian. 60 punktów, stanowiące maksymalną liczbę punktów do zdobycia. Przeważały zadania za 1 i 2 punkty (ze względu na dużą liczbę zadań w stosunku do liczby punktów), pojawiły się cztery zadania za 3 punkty. W arkuszu nie było zadań bardzo łatwych dla zdających, a jedno zadanie okazało się dla nich wręcz bardzo trudne. Największą liczbę zadań stanowiły zadania umiarkowanie trudne i trudne. Dla maturzystów najtrudniejsze okazało się zadanie 17a. – sprawdzało ono umiejętność odczytania i zinterpretowania informacji z wykresów. Uczniowie mieli za zadanie określić rząd reakcji na podstawie wykresów przedstawiających zależność szybkości reakcji od stężenia substratu. Najłatwiejsze okazało się zadanie 12a., które sprawdzało umiejętność obliczenia stężenia jonów wodorotlenkowych oraz pH i pOH roztworu na podstawie podanego stężenia jonów wodorowych – należało uzupełnić podaną tabelę, by zgadzały się wszystkie wartości. Głosy w Internecie na temat samego egzaminu były podzielone. Komentujący na stronie wypowiadali się neutralnie: „W sumie nie była ani łatwa, ani trudna. Dzisiaj sprawdziłam odpowiedzi i powinno być jakieś 84-86%, więc w połączeniu z biologią, którą zdałam na ponad 90% i angielskim ( jakieś 75-80%) na weterynarię powinni przyjąć :)” – lgmu. „Po tej maturze nie chcę mieć nic wspólnego z chemią…” – cj „A mi poszło dobrze. Matura była na myślenie. Wykucie tu nic nie dało. Na razie wyliczyłem 98%. zepsułem zadanie z tymi wzorami w projekcji hawortha” – adek Wielu maturzystów narzekało przede wszystkim na zbyt mało czasu przeznaczonego na pracę z arkuszem, krytykowano też fakt, iż w szkołach realizowany jest inny materiał niż ten wymagany na samym egzaminie. Pobierz arkusz w PDF na swój komputer: (pobierz plik PDF) Lub zobacz go online: Marta Kozownicka, źródło: CKE
Odpowiedzi pisemne: https://kruczkichemiczne.pl/arkusze/odpowiedzi-na-zywo-cke-maj-2022/Dołącz do grona moich Uczniów 💙: https://tomaszkruk.pl/?utm_source=y
Zebraliśmy dla was w jednym miejscu wszystkie informacje, które ... Wojciech KozakZebraliśmy dla was w jednym miejscu wszystkie informacje, które mogą być przydatne w zdaniu matury z chemii w 2012 roku. MATURA 2013, CHEMIA, ODPOWIEDZI, PODSTAWOWA i 2013: CHEMIA PODSTAWOWA i ROZSZERZONA, ODPOWIEDZI, ARKUSZE, WYNIKI, PYTANIAWe wtorek, 14 maja, maturzyści zasiądą do egzaminów z chemii na poziomie podstawowym i rozszerzonym, a także z geografii, również na obu będzie chemia, którą maturzyści napiszą o godz. 9. Po egzaminach poniżej znajdziecie arkusze oraz 2013: CHEMIA PODSTAWOWA i ROZSZERZONA, ODPOWIEDZI, ARKUSZE, WYNIKI, PYTANIAMATURA 2013: CHEMIAMatura 2012 - chemia poziom podstawowy - arkusz Matura 2012 - chemia - poziom podstawowy - odpowiedziMatura 2012 - chemia poziom rozszerzony - arkuszMatura 2012 - chemia poziom rozszerzony - odpowiedzi**Czytaj też:**MATURA 2013 - WOS - ARKUSZE, ODPOWIEDZI MATURA 2013 - FILOZOFIA, ŁACINA, HISTORIA SZTUKI - ODPOWIEDZI, ARKUSZE MATURA 2013 - GEOGRAFIA - ODPOWIEDZI, ARKUSZEMATURA 2013 - CHEMIA - ODPOWIEDZI, ARKUSZEMasz pytanie? Zadaj je w komentarzu pod tym tekstem!MATURA 2016: CHEMIA - ARKUSZE Z POPRZEDNICH LATChemiapoziom podstawowypoziom rozszerzonyMatura 2011 arkusz i odpowiedzi arkusz i odpowiedziMatura 2009 arkusz klucz arkusz kluczPróbna 2009 arkusz klucz arkusz kluczMatura 2008 arkusz klucz arkusz kluczMatura 2007 arkusz klucz arkusz kluczMatura 2006 arkusz klucz arkusz kluczPróbna 2006 arkusz klucz arkusz kluczMatura 2005 arkusz klucz arkusz kluczMateriały pochodzą z oficjalnej strony Centralnej Komisji EgzaminacyjnejMATURA 2012: CHEMIA - PRZYDATNE INFORMACJEInformator maturalny z chemii: podstawy prawne, struktura i forma egzaminu, wymagania egzaminacyjne, przykładowe tematy na część ustną egzaminu, przykładowe arkusze i schematy oceniania MATURA 2012: WSZYSTKIE PRZEDMIOTYJęzyk polskiJęzyk angielskiJęzyk niemieckiMatematykaFizykaHistoriaBiologiaChemiaJęzyk rosyjskiGeografiaInformatykaWOSJęzyk francuskiJęzyk włoskiHistoria muzykiHistoria sztukiJęzyk portugalskiJęzyk słowackiJęzyk hiszpańskiJęzyk szwedzkiMATURA 2013: CHEMIA, ODPOWIEDZI, ARKUSZE, WYNIKI, PYTANIAGalerie zdjęć w adoptować psiaka? Zobacz poodpopiecznych schroniska w gdyńskim CiapkowieMATURA 2013: CHEMIA, ODPOWIEDZI, ARKUSZE, WYNIKI, PYTANIAMATURA 2013:GEOGRAFIA 2013 (PODSTAWOWA I ROZSZERZONA) - ODPOWIEDZI, ARKUSZECHEMIA 2013 (PODSTAWOWA I ROZSZERZONA) - ODPOWIEDZI, ARKUSZEFILOZOFIA, ŁACINA, HISTORIA SZTUKI - ODPOWIEDZI, ARKUSZEWOS 2013 - ODPOWIEDZI, ARKUSZEMATEMATYKA ROZSZERZONA 2013 - ODPOWIEDZI, ARKUSZEMATEMATYKA PODSTAWOWA 2013 - ODPOWIEDZI, ARKUSZEPOLSKI ROZSZERZONY 2013 - ODPOWIEDZI, ARKUSZEPOLSKI PODSTAWOWY 2013 - ODPOWIEDZI, ARKUSZEPolecane ofertyMateriały promocyjne partnera . 245 445 303 84 482 29 210 404matura chemia rozszerzona 2012 odpowiedzi
